Ιερό του Διονύσου Βρισαίου ή Βρησαγενούς

To Ιερό του Διονύσου Βρισαίου ή Βρησαγενούς που αναφέρεται από τον Στ. Βυζάντιο, τον Ανδροτίωνα και σε επιγραφές της Λέσβου. Μάλιστα ο τελευταίος αναφέρει ότι ιδρύθηκε από τον Μάκαρα.

Η θέση του ιερού εντοπίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 19ου αι. με βάση τα αρχιτεκτονικά μέλη που εντοπίσθηκαν στο εκκλησάκι του Αγ. Φωκά, που βρίσκεται σε μία μικρή χερσόνησο 4,5χλμ. ΝΝΔ από την Βρήσα, και επιγραφικές μαρτυρίες. Τα αρχιτεκτονικά μέλη ανήκουν πιθανόν σε έναν μικρό δωρικό ναό εν παραστάσι που χρονολογείται στον 1ο αι. π.Χ., χωρίς όμως να αποκλείεται μία πρωιμότερη χρονολόγηση. Άλλωστε οι επιγραφικές μαρτυρίες χρονολογούνται πιθανόν στον 3ο αι. π.Χ.  Ωστόσο η αρχαιολογική έρευνα του επόμενου αιώνα απέδειξε ότι η οικιστική δραστηριότητα στην περιοχή είχε ξεκινήσει πολύ παλαιότερα. Συγκεκριμένα, η επιφανειακή έρευνα εντόπισε όστρακα Πρώιμης Εποχής Χαλκού και Ύστερων Γεωμετρικών χρόνων. Κατά την ανασκαφή που διενεργήθηκε 100μ. ΝΑ από το εκκλησάκι εντοπίσθηκε ένα ορθογώνιο κτίριο που ταυτίστηκε με πύργο-παρατηρητήριο. Ήρθαν επίσης στο φως όστρακα Πρώιμης Εποχής Χαλκού, Αρχαϊκών και Κλασικών χρόνων.

Η χρήση του χώρου συνεχίστηκε και κατά τους βυζαντινούς χρόνους, όπως φαίνεται από τα ερείπια της βασιλικής καθώς και από τα νομίσματα του 6ου και 10ου αι. μ.Χ. που βρέθηκαν στον χώρο.

Τέλος, ίχνη του αρχαίου λιμανιού αναφέρονται κάτω από τον σύγχρονο μόλο.