Αρχαιολογικός Χώρος Προϊστορικού Οικισμού Μύρινας Λήμνου

Ο αρχαιολογικός χώρος του προϊστορικού οικισμού της Μύρινας, έργο το οποίο είχε υλοποιηθεί στο πλαίσιο του Γ’ ΚΠΣ κατά τα έτη 2002 – 2004, εκτείνεται σε μια πλατιά παράκτια ζώνη, στην δυτική ακτή της Μύρινας. Ο οικισμός, που ήλθε στο φως από την Κ΄ ΕΠΚΑ το 1986, καταλαμβάνει έκταση 80.000 τ.μ. περίπου.

Η Μύρινα, στην εποχή της μεγαλύτερης ακμής της, υπολογίζεται με πληθυσμό περίπου 3.000 – 4.000 κατοίκων.

Οι πρώτοι κάτοικοι της Μύρινας εγκαταστάθηκαν προς το τέλος της 4ης προχριστιανικής χιλιετίας στη μικρή βραχώδη χερσόνησο «της Λέσχης Αξιωματικών». Από τις αρχές της τρίτης προχριστιανικής χιλιετίας  οι οικιστικές εγκαταστάσεις επεκτάθηκαν κατά μήκος της προφυλαγμένης από τους ανέμους παραλίας στη θέση «Ρηχά Νερά», όπου εντοπίζεται το κέντρο του οικισμού.

Ο προϊστορικός οικισμός της Μύρινας είναι χρονολογικά σύγχρονος με την Πολιόχνη, αλλά σύμφωνα με τα ανασκαφικά δεδομένα φαίνεται να γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή του στη λεγόμενη Ερυθρά (2500 – 2300 π.Χ.) και Κίτρινη (2300 – 2000 π.Χ.) περίοδο, ενώ τα οικιστικά λείψανα που σώζονται από τις προηγούμενες περιόδους, την Κυανή και Πράσινη, καθώς και τις μεταγενέστερες, Καφέ και Ιώδη, είναι αρκετά περιορισμένα.

Η Μύρινα καταστράφηκε πολλές φορές από ισχυρούς σεισμούς, που θα συντάρασσαν το νησί. Οι κάτοικοι ξανάχτιζαν τα σπίτια τους πάνω στα ερείπια της προγενέστερης φάσης και σε πολλές περιπτώσεις, ανάλογα με τις ανάγκες, επισκεύαζαν τις φθορές.

Τα σπίτια της Μύρινας ήταν ευρύχωρα, μεγαλύτερα και υψηλότερα από αυτά της Πολιόχνης. Μεγάλα, μεγαροειδή, επιμήκη, ευρύχωρα κτίσματα, χωρισμένα με εγκάρσιους τοίχους σε δυο ή και περισσότερους χώρους, που επικοινωνούσαν μεταξύ τους με μικρά ανοίγματα. Οι στέγες ήταν αμφικλινείς, από ξύλα, φύκια και λάσπη, στηριγμένες στις λοξές απολήξεις των τοίχων και σε κεντρικό δοκάρι. Τα κτίσματα όλων των οικοδομικών φάσεων ήταν λιθόκτιστα, από τα θεμέλια ως την οροφή. Για την τοιχοποιία χρησιμοποιήθηκαν λίθοι από τον περιβάλλοντα χώρο, κροκάλες από την παραλία και ακανόνιστοι λίθοι που αποσπάστηκαν από τους βράχους της περιοχής. Για την τοιχοποιία των νεότερων οικοδομικών φάσεων χρησιμοποιούσαν εργαλεία και λίθινα σκεύη, που εύρισκαν στα ερείπια των προγενέστερων σπιτιών, όπως τα ιγδία και τους τριπτήρες, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ενσωμάτωναν στα νέα θεμέλια ολόκληρα αγγεία που υπήρχαν κατά χώραν στο στρώμα καταστροφής των παλαιοτέρων κτισμάτων. Ως συνδετικό υλικό χρησιμοποιούσαν τη λάσπη, την οποία ενίσχυαν με όστρεα. Τα δάπεδα ήταν από χώμα που γινόταν σκληρότερο από τα όστρεα ή τα μικρά χαλίκια. Όλα σχεδόν τα σπίτια είχαν την είσοδο στα ανατολικά, την προφυλαγμένη όψη των σπιτιών από τους ανέμους που μαστίζουν την περιοχή.

Στη Μύρινα η ύπαρξη τείχους δεν επιβεβαιώθηκε από την ανασκαφική έρευνα, που αποκάλυψε ένα μικρό μόνο τμήμα «οχύρωσης» ή αναλήμματος  στα νότια όρια του οικισμού.

Διαπιστώθηκε ότι στη Μύρινα της πρώιμης και μέσης εποχής του Χαλκού, υπήρχε ένας στοιχειώδης πολεοδομικός σχεδιασμός. Αποκαλύφθηκαν συστήματα αποχέτευσης με λιθόκτιστους αγωγούς, δρόμοι στρωμένοι με χώμα και μικρά λιθόστρωτα δρομάκια μεταξύ των σπιτιών, που εξασφάλιζαν την πρόσβαση στις «γειτονιές» και τα σπίτια του οικισμού.

Καθώς δεν φαίνεται να υπήρχαν αυλές στα περισσότερα σπίτια της προϊστορικής Μύρινας, οι κάτοικοι θα περνούσαν τις περισσότερες ώρες της ημέρας μέσα στα ευρύχωρα δωμάτια των σπιτιών τους.

Οι κάτοικοι της Μύρινας ήταν ψαράδες, κτηνοτρόφοι, κυνηγοί και εργάτες της γης. Ήταν αγγειοπλάστες και  λιθοξόοι. Έμποροι που αντάλλασσαν τα προϊόντα της γης και τα μεταλλικά αντικείμενα, με τις πρώτες ύλες σε μέταλλα.

Στην προϊστορική Μύρινα βρέθηκε μεγάλος αριθμός λίθινων εργαλείων. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα τριβεία, δηλαδή οι μυλόλιθοι, και οι τριπτήρες. Άλλα αντικείμενα είναι τα ιγδία, οι ύπεροι, οι κρουστήρες, οι λειαντήρες, αξίνες, σφυριά, σμίλες, πελέκεις και ρόπαλα, λίθινα πηνία, λίθινα βαρίδια, λίθινες άγκυρες.

Λιγοστά είναι τα ειδώλια που έχουν βρεθεί στη Μύρινα. Ξεχωρίζουν δυο πήλινα ανθρωπόμορφα ειδώλια μικρού μεγέθους, στο ένα από τα οποία δηλώνεται και στις δυο πλευρές το γυναικείο φύλο με μαστοειδείς αποφύσεις. Βρέθηκε επίσης, ένα ζωόμορφο ειδώλιο που διατηρείται αποσπασματικά και ίσως αποτελεί λαβή κάποιου αγγείου.

Από τα μεταλλικά αντικείμενα υπερτερούν τα αντικείμενα από χαλκό, ενώ έχουν βρεθεί αργυροί δακτύλιοι και μια αργυρή περόνη με κωνική κεφαλή.

Σημείωση: από τον Νοέμβριο έως τα τέλη Μαρτίου κάθε έτους, όλοι οι επισκέπτες πληρώνουν 1 ευρώ.